Λίγες μέρες μόνο μας χωρίζουν από την έναρξη τη νέας σχολικής χρονιάς και την επιστροφή των παιδιών στα θρανία. Μια επιστροφή που συνήθως συνοδεύεται με ανάμεικτα συναισθήματα όχι μόνο στα παιδιά αλλά και στους γονείς. Τα παιδιά πιθανόν να αισθάνονται για παράδειγμα χαρά που θα συναντήσουν και πάλι τους συμμαθητές τους, αλλά ίσως και άγχος για τα νέα δεδομένα που τα περιμένουν. Ας παραδεχτούμε, άλλωστε, ότι ακόμα και σε εμάς τους ενήλικες, το άκουσμα μιας “back to school” διαφήμισης είναι αρκετό ώστε να πυροδοτήσει μέσα μας κάποιο άγχος, σκεπτόμενοι ίσως τις δικές μας «επιστροφές στα θρανία».
Ενώ ένα ποσοστό άγχους στα παιδιά είναι απολύτως φυσιολογικό αφού τα παιδιά θα έρθουν σύντομα πρόσωπο με πρόσωπο με ένα νέο ίσως σχολικό περιβάλλον, νέους δασκάλους και συμμαθητές, καινούργια σχολική ύλη κ.α, είναι καλό τόσο οι γονείς όσο και οι δάσκαλοι να είναι σε θέση να εντοπίσουν άγχος το οποίο ξεπερνά τα όρια του φυσιολογικού ώστε να προβούν άμεσα στις κατάλληλες ενέργειες.
Τι είναι λοιπόν «φυσιολογικό» άγχος και τι όχι;
Πριν την έναρξη της σχολικής χρονιάς ένα παιδί μπορεί να αρχίσει να γίνεται περισσότερο ανήσυχο και δύστροπο, να εκφράζει ανοιχτά δυσφορία για την επιστροφή στο σχολείο, να εκφράζει σωματικές ενοχλήσεις, άγχος αποχωρισμού ή ακόμα και να έχει δυσκολίες στον ύπνο. Τα συμπτώματα αυτά θα πρέπει να αποχωρήσουν σιγά σιγά μετά τις αρχικές μέρες στο σχολικό περιβάλλον αφού λογικά το παιδί θα αρχίσει να συνηθίζει τη νέα του ρουτίνα.
Σε περίπτωση που αυτά εμμένουν για διάστημα μεγαλύτερο από ένα μήνα ή αν παρατηρηθούν εντονότερα συμπτώματα όπως νυχτερινή ενούρηση, έντονα ξεσπάσματα θυμού, έντονο άγχος αποχωρισμού, εφιάλτες που δεν υποχωρούν, αλλαγή στη συμπεριφορά κ.α., τότε πιθανόν το παιδί να αντιμετωπίζει κάποιας μορφής παθολογικού άγχους που να χρήζει επαγγελματικής εξέτασης.
Το παθολογικό αυτό άγχος μπορεί να χωριστεί σε διάφορες κατηγορίες. Αυτές μπορεί να είναι άγχος αποχωρισμού όπου ο βασικός πυρήνας του φόβου του παιδιού είναι γύρω από τον αποχωρισμού του από τους γονείς και συνήθως από την μητέρα, γενικευμένο άγχος όπου το παιδί έχει έντονες και συνεχείς ανησυχίες όχι για κάτι συγκεκριμένο αλλά για πράγματα γενικά και αόριστα, είναι συνέχεια σε υπερεγρήγορση και δυσκολεύεται να ηρεμήσει, κοινωνική φοβία όπου το άγχος του παιδιού κινείται γύρω από τις κοινωνικές συναλλαγές που περιλαμβάνει το σχολείο όπως η συναναστροφή με συμμαθητές, το να συμμετάσχει στην τάξη, το να ζητήσει βοήθεια από τον δάσκαλο κ.α. Επίσης το παιδί μπορεί να υποφέρει από ψυχαναγκαστικά- καταναγκαστικά συμπτώματα, δηλαδή να ανησυχεί επίμονα για συγκεκριμένα θέματα κάνοντας σκέψεις αγωνίας και να καταφεύγει σε συμπεριφορές ως προς την αποφυγή ή μείωση των φοβικών σκέψεων όπως το να ζητά συνεχείς επιβεβαιώσεις, να καταφεύγει σε μετρήσεις και ελέγχους, να λαμβάνει μέτρα για μείωση των μικροβίων, επαναλαμβανόμενο και άσκοπο πλύσιμο χεριών κ.α.
Η διάγνωση είναι καθαρά κομμάτι της δουλειάς του ειδικού ψυχικής υγείας μόνο και σε καμία περίπτωση δεν θα πρέπει να καταφεύγετε σε μη τεκμηριωμένες επιστημονικά διαγνώσεις.
Επιπρόσθετα, ας μην ξεχνάμε ότι το άγχος του παιδιού μπορεί να πηγάζει και από άλλες καταστάσεις όπως σχολικό εκφοβισμό, διαταραχή ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητα ή άλλες μαθησιακές δυσκολίες.
Είμαι σίγουρη πως θα διερωτάστε πώς μπορείτε να βοηθήσετε πρακτικά το παιδί σας. Καταρχάς λίγες μέρες πριν την έναρξη της σχολικής χρονιάς μπορείτε να επισκεφτείτε μαζί του το νέο σχολικό περιβάλλον (αν πρόκειται για νέο σχολείο), ώστε να αρχίσει να αισθάνεται πιο οικεία με τον χώρο και να εντοπίσετε μαζί τα θετικά στοιχεία αυτού.
Επίσης αρχίστε να το προετοιμάζετε για τη νέα του ρουτίνα βάζοντας το για ύπνο νωρίτερα και ξυπνώντας το κοντά στην ώρα που θα ξυπνά και όταν ξεκινήσει το σχολείο. Επίσης ενθαρρύνετε το να σας μιλήσει για τις σκέψεις και τα συναισθήματα του όσον αφορά τη νέα σχολική χρονιά, ακούστε τις ανησυχίες και τους φόβους του και πείτε του ότι αυτά που αισθάνεται είναι φυσιολογικά όμως είστε σίγουρος/η ότι θα τα καταφέρει. Επίσης εντοπίστε μαζί τα θετικά του σχολείου και περιγράψτε δικές σας ευχάριστες σχολικές εμπειρίες. Ακόμα, δώστε στο παιδί κάποιο έλεγχο στο θέμα αυτό επιτρέποντας του, για παράδειγμα, να επιλέξει ο ίδιος τα ρούχα και τα παπούτσια του ή την σχολική τσάντα και κασετίνα και τέλος, δώστε εσείς το παράδειγμα αντανακλώντας ηρεμία και αυτοπεποίθηση αφού το δικό σας άγχος πολύ απλά θα επικυρώσει το άγχος του παιδιού.
Ακολουθήστε λοιπόν τα πιο πάνω ώστε να διασφαλίσετε μια ομαλή και θετική επιστροφή στο σχολείο για το παιδί σας και διαχωρίστε παρατηρώντας τη συμπεριφορά του παιδιού αν το άγχος του είναι εντός φυσιολογικών πλαισίων ή μή και μην ξεχνάτε ότι η αναζήτηση βοήθειας είναι ένα βήμα μακριά.
Η σωστή διαχείριση του άγχους του παιδιού για την έναρξη της σχολικής χρονιάς αποτελεί αφετηρία για τον τρόπο που το παιδί δύναται να διαχειρίζεται τις προκλήσεις της ζωής αργότερα.
Καλή σχολική χρονιά!
